Erdoğan, ‘Bu da nereden çıktı diyeceksiniz’ açıklamasındaki güç muştusunu duyurdu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan ziyaretinin sonunda ortalarında Ülke TV Genel Yayın Direktörü Hasan Öztürk'ün de olduğu basın mensuplarına değerlendirmelerde bulundu.

"BU DA NEREDEN ÇIKTI DİYECEKSİNİZ" MUŞTUSU MUHAKKAK OLDU

25 Mart'ta NATO Başkanlar Tepesi dönüşü gazetecilere uçakta konuşan Erdoğan, Türkiye'nin güç alanında yaptığı atılımlara ait, "İnşallah bu önümüze yeni kapılar açacak. Şu anda açıklamayacağım. İnşallah bu yaptığımız görüşmelerle birlikte önümüze güçte çok daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda 'Bu da nereden çıktı' diyeceksiniz" cümlesini kurmuştu.

Erdoğan'ın kelamını ettiği müjdede sır perdesi aralandı. Özbekistan'daki sohbette Erdoğan, gazetcilerin güç ile ilgili sorusuna karşılık vererek, İsrail ile atılacak adımları tek tek anlattı.

Daha sonra bir gazetecinin "Daha evvel 'önümüze güçte çok daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda 'Bu da nereden çıktı diyeceksiniz' biçiminde tabiriniz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?" sorusuna "Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?" diye karşılık vererek, İsrail'le atılacak adımlara atıf yapıp müjdenin bu tarafta olduğunu ima etti.

"PUTIN VE ZELENSKİY'İ BİR ORTAYA GETİRME GAYRETİNDEYİZ"

SORU: Rusya ve Ukrayna müzakere heyetlerinin Dolmabahçe’deki toplantısında çıkan kısmi ateşkes kararı ile ilgili bir sorum olacak. Türkiye'nin her iki tarafa verdiği itimat ve sizin önderler diplomasi pozisyonunuz kısa müddette sonuç alınmasını sağladı. Bu basamaktan sonra en çok merak edilen soru, iki başkanın, Putin ve Zelenskiy'nin Türkiye'de buluşma ihtimali. Yine bir davetiniz kelam konusu olacak mı?

YANIT: Rus ve Ukraynalı heyetlerin İstanbul'da gerçekleştirmiş oldukları görüşmelerin barış sürecine manalı bir ivme kazandırdığına inanıyorum. Rusya'nın Kiev ve Çernobil'deki askeri operasyonlarını kayda paha biçimde azaltma kararı nitekim kıymetli bir adımdır. Birebir biçimde devlet liderlerinin bir mutabakat üzerinde mutabık kalındığında bir ortaya gelebileceklerini açıklamaları da atılan bu adımın ne kadar değerli olduğunu gösteriyor. Bunların hayata geçirilmesini ve savaşın daha fazla vefata, yıkıma sebep olmadan sona ermesini bekliyoruz. Natürel etkin diplomasimiz ve istikrarlı yaklaşımımız sayesinde kıymetli bir toplantıya konut sahipliği yapmış olmaktan memnuniyet duyduk. Döner dönmez gerek Sayın Putin'le gerek Sayın Zelenskiy’le görüşmeler yapma kararlılığım var. Bu görüşmelerde her ikisine şahsım, milletim ismine teşekkürlerimi tabir edip "Artık amacımız bir an evvel sizi bir ortaya getirmek" diyeceğiz. Temenni ediyorum ki inşallah bir ortaya getirme noktasında kendilerinden bir tarih kaydını alırız. Bu çerçevede, Devlet Liderleri seviyesinde yapılacak toplantıya da konut sahipliği yapmaya hazırız. Lakin bu ortada süreksiz ateşkesi de sağlamış olmak büyük ehemmiyet arz ediyor.

"PUTIN'İN UKRAYNA'NIN AB ÜYELİĞİNE ÖNEMLİ BİR İTİRAZI YOK BİLGİSİNİ ALDIM"

SORU: Ukrayna'nın, "NATO üyeliğinden vazgeçeriz fakat Avrupa Birliği'nden asla vazgeçmeyiz" açıklaması oldu. Baktığımızda Rusya'nın da bu duruma olumlu yaklaştığı bilgileri geldi. Bu bağlamda Ukrayna heyeti ayrıyeten yeni bir güvenlik garantisi istedi. Doğal Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Polonya ve bununla birlikte Kanada, İngiltere ve Türkiye'nin de garantör olduğu bir görüşme. NATO'nun 5'inci hususu üzere bir sistem işlesin niyeti var. Bu mevzudaki değerlendirmeniz nedir?

KARŞILIK: Ukrayna'nın bilhassa NATO üyeliği noktasında çok ısrarlı bir duruşu yok. Aslında Ukrayna'nın Avrupa Birliği konusunda da çok ısrarlı bir davranış içinde olacağına ihtimal vermiyorum. Çünkü bu süreçte Avrupa Birliği üyesi ülkeler, bir kısmı dışında, bu işe önemli manada asılmadılar. Bütün bunlara karşın Sayın Putin'in Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne girmesi noktasındaki olumlu bakışını öğrendim, duydum. Olağan bu görüşmeler esnasında kesin durumu da öğreneceğiz. Kendisiyle görüşmemde de bunu kendisinden duymak, bu hususta atılacak adımları da daha isabetli kıymetlendirme imkanını bize vermiş olur. Biliyorsunuz işte 1963'ten bu yana Avrupa Birliği bize neler yaptı? Devamlı oyaladı, hala oyalıyor. Garantörlük konusunda da biz, Ukrayna’nın güvenliğini teminen garantör ülkelerden biri olabiliriz, buna prensip olarak sıcak bakıyoruz; lakin elbette bunun ayrıntılarının açıklığa kavuşması gerekiyor.

SAVAŞ SONRASI YENİ DÜNYA TERTİBİ

SORU: Artık Ukrayna öncesi ve sonrası iki farklı dünyadan bahsedilebileceği ve yeni bir dünya tertibinin inşasının arifesinde olduğumuz tarafında görüşler var. Değerlendirmeniz nedir, bu fikre katılıyor musunuz?

KARŞILIK: Doğal Rusya-Ukrayna ortasındaki savaş, dünyanın son devirde görmediği, yaşamadığı bir süreçti. Bugün Rusya yüzölçümüyle, nüfusuyla, askeri, siyasi, ekonomik, kültürel gücüyle dünyanın birinci üç ülkesi ortasında yer alan bir güç, bir kuvvet. Bu durumunu görmezlikten gelmek mümkün değil. Ukrayna da sıradan bir ülke değil. Bugün Ukrayna da 45 milyon civarında bir nüfusa sahip ve yüzölçümü prestijiyle da o denli çok küçük bir yer değil. Şu anda tabi dünya, bilhassa batı, Ukrayna'ya dayanak verdi, sahip çıktı. Bu türlü bir yapı kelam konusu. Buradan hareketle değerlendirmeler yapıldı. Natürel bir de şu var; "Bu savaş bir hafta, 10 gün içinde biter" diyenler vardı. Görüldüğü üzere; bir hafta, 10 gün içinde bu savaş bitmedi. Bitmedi ancak bitip bitmemesinden öte çok can kayıpları oldu. Bilhassa çocuklar ve bayanlar noktasında çok önemli kayıplar oldu. Artık bunları görmezlikten gelmek mümkün değil. Natürel güçlü bir Rusya'nın bile burada önemli kayıplarının olduğu bir tablo var. Savaşın kazananı kaybedeni noktasında bunu yeterli kıymetlendirmek lazım. Bu bakımdan barışın en değerli tahlil ve çıkış yolu olduğunu düşünüyorum. Buradan hareketle, bir an evvel inşallah bu işin noktalanmasına vesile olabilirsek ne memnun bizlere derim. Türkiye olarak bu türlü bir süreçte gerek Sayın Putin'in gerek Sayın Zelenskiy'nin bize duyduğu itimatla bu işi bitirmiş olmak bizi memnun kılacaktır.

"NATO VE AB ÜYESİ ÜLKELERİN OLUMLU YAKLAŞIMI VAR BİZE KARŞI"

SORU: Aslında Türkiye'nin üstlendiği bu değerli rol sonrasında Avrupa Birliği ve Amerika'nın tavrında, bakışında Türkiye'ye karşı farkındalık olduğu gözlemleniyor. Türkiye, sonuçta masada kurucu, artık masayı kuruyor. Bu mevzuda da Avrupa Birliği ve Amerika'nın farklı bir biçimde baktığını gözlemleniyor aslında.

YANIT: Ülkemizin Ukrayna sorununda izlediği barış yanlısı, unsurlu ve birebir vakitte istikrarlı siyaset tüm tarafların takdirini topluyor. Biliyorsunuz biz bu ortada bir NATO Harikulâde Önderler Tepesi yaptık. Bu tepede yaptığım bütün görüşmelerde NATO üyesi ülkelerin Türkiye'ye olumlu yaklaşımlarını gördüm. Türkiye'nin üzerindeki sorumluluğun ve yaptığı bu ikili diyalogların ne kadar kıymetli olduğunu orada birçok başkan gündeme getirdi. Hele hele İstanbul'daki görüşmeden sonra çıkan sonuç de birçok Avrupa Birliği üyesi ülkeyi de NATO üyesi ülkeleri de Türkiye'ye yönelik farklı bir bakışa sevk etti. Tüm batıyı kastederek söylüyorum; artık bizim temennimiz şu, inşallah Türkiye'nin bütün önderlerin gözündeki yeri çok daha farklı olacaktır. Bunu aldığımız geri dönüşlerle de görüyoruz.

ABRAMOVİÇ SORUSUNA KARŞILIK

SORU: Avrupa'nın oligarklara uyguladığı yaptırımlar var ve bugünlerde biraz daha artan biçimde Türkiye'nin yaptırım uygulamamasından ötürü Rus sermayesinin Avrupa'dan Türkiye'ye hakikat kayabileceğini söz ederek biraz da aslında yaptırım uygulanmasını zorluyor. Bu mevzuda fikrinizi merak ediyorum. Bir de bunlardan bir tanesi, biraz berbat adam ilan edilmekle birlikte Avrupa'da, evvelki gün Dolmabahçe'de masadaydı, fotoğraflardan sizinle de konuştuğunu gördük Roman Abromoviç'in. Bu görüşmelere katılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

KARŞILIK: Biz, Rusya'ya yönelik yaptırımlara katılmayacağımızı ve bunun nedenlerini daha evvel tekraren açıkladık. Bir yandan Rusya'nın askeri faaliyetlerine reaksiyonumuzu ortaya koyarken bir yandan da diyalogumuzu sürdürmeyi önemsiyoruz. Bu diyalog, yalnızca Ukrayna bağlamında değil bizi yakından ilgilendiren Suriye, Libya, Güney Kafkasya üzere pek çok coğrafya bakımından kıymetlidir, gereklidir. Başka yandan Abramoviç, Rus heyetinin bir üyesi olarak müzakerelere katılmıştır. Masaya kimin geldiğinden öte kim ismine geldiğine bakılmalı. Şayet Rusya ve Sayın Putin kendi heyetinin içerisine Abromoviç'i de tercih ederek koymuşsa demek ki inanmış, güvenmiş. O toplantıda herkesle olduğu üzere onunla da selamlaştık. Bu çalışmalara katılan tüm heyet üyelerine ben muvaffakiyetler diliyorum. Temenni ederim ki bu uğraşın sonucunu de en kısa vakitte görelim.

YAPTIRIM KONUSU

SORU: Türkiye'nin yaptırımlarla ilgili durumunda bir değişiklik yok değil mi?

KARŞILIK: Şu ana kadar biz yaptırımlar noktasında rastgele bir tavır değişikliğine gitmediğimiz üzere, Rusya tarafından da bu yaptırımlar zinciri içerisinde Türkiye'ye karşı rastgele bir uygulama yapılmadı.

"NEREDEN ÇIKTI BU İŞ DİYECEKSİNİZ" MUŞTUSUNUN SIRRI AŞİKÂR OLDU

SORU: Dünyada ve ülkemizdeki kıymetli gündem mevzularından birisi de güç. Son devirde Irak ve İsrail doğal gazla ait birtakım projelerle gündeme geldi. Türkiye, Avrupa'nın güç güvenliğini de başat aktör olarak görülüyor. Bu çerçevede Türkiye'nin güç diplomasisinin önünün açık olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir de Brüksel dönüşü açıklamanız olmuştu, "Enerji kapıları açılacak, hatta bu nereden çıktı diyeceksiniz" diye bununla ilgili bir ipucu verebilecek misiniz?

KARŞILIK: Biliyorsunuz, Sayın Herzog'un Türkiye'ye bir ziyareti oldu. Herzog'un bu ziyaretinde biz birçok mevzuyu etraflıca görüştüğümüz üzere, yüklü güç konusunu da görüştük. Güç konusunda da geçmişte İsrail ile Türkiye ortasında kimi bağlantılar, münasebetler olmuştu. İş adeta bitme noktasına gelmişti ki -o vakit Netenyahu dönemiydi- olay bir anda aksiye döndü. Zira İsrail'in güç ihracı noktasında düşündüğü yol, maliyeti itibariyle uygun olmayan bir yol. Yani kalkıp İsrail'den Yunanistan'a denizin altından borular döşensin, buradan oraya gitsin, oradan Avrupa'ya dağılsın; bu doğal olacak bir iş değil. Yapılan maliyet hesapları sonucunda bu işin en uygun olanının Türkiye üzerinden bu doğal gazın çıkışı olduğu görülüyor. Onlar da doğal kendi ortalarında esasen bunu konuşuyorlar. Sonuçta kendileri de bu iş için en uygun yolun "Türkiye üzerinden bunun yapılması" dediler. Sayın Herzog'la yaptığımız görüşmede dedim ki fazla da uzatmadan ben Dışişleri Bakanımı, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanımı size göndereyim. Bölgeyle ilgili değerlendirmeleri Dışişleri Bakanımızla yapacağınız üzere, Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanımla da güç konusunu şöyle etraflıca bir görüşürseniz biz burada her şeye varız. Kâfi ki sizler bu bahiste samimi olarak "Tamam, biz bu adımı atıyoruz" deyin. Sayın Herzog da buna hazır olduğunu gösteren bir karşılıkla "Memnuniyetle" dedi. "Ben Sayın Başbakan'a da bunu söyleyeceğim. Sayın Başbakanın Türkiye'ye gelişiyle bu mevzuyu onunla da bir masaya yatırırsanız isabetli olur" dedi. Ben de "memnun olurum" dedim. Kendilerinde de bu bahiste bu çalışma esasen başlamıştır büyük ihtimalle. Ramazan sonrası Benet'le de bu mevzuyu bir görüşüp çabucak adımları atarsak İsrail-Türkiye buradaki birlikteliği, bu süreci Doğu Akdeniz petrolüyle, doğal gazıyla ilgili süreci hızlandıracaktır. Bu bahiste çok çok umutluyum.

Başka taraftan malum her yıl ramazanda maalesef Mescid-i Aksa ile ilgili hüzünlerimiz var, sorunlarımız var. Ben Sayın Cumhurbaşkanına onu da söyledim. ‘Her yıl bir ıstırap yaşanıyor. Bu Ramazan Bayramı’nda Müslümanlar huzurlu bir Mescid-i Aksa ziyareti yapabilsin. Bu bahiste sizler de gereken takviyesi verin, bu ramazanda dertler yaşamayalım. Böylelikle huzurlu bir Ramazan geçirmiş oluruz.’ dedim.

SORU: Daha evvel "önümüze güçte çok daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda 'Bu da nereden çıktı' diyeceksiniz" biçiminde sözünüz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?

KARŞILIK: Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?

RUSYA'NIN AZERBAYCAN'I SUÇLAYAN AÇIKLAMASI

SORU: Malum Karabağ'da şu anda Azerbaycan ve Ermenistan ortasında bir tansiyon kelam konusu. Çatışmalar geldiği tarafında. Rusya Savunma Bakanlığı bununla ilgili Azerbaycan Savunma Bakanlığını suçladı ateşkesi ihlal ettiğine yönelik. Azerbaycan da bunu reddetti. Artık Ermenistan ile yakın bağlantılar içerisindeyiz yeni bir açılım üzere. Bu süreçte bu durumu nasıl değerlendirirsiniz? Azerbaycan bizim için pahalı bir ülke, Türk devletleri ortasında kardeş ülkemiz. Nasıl değerlendiriyorsunuz?

KARŞILIK: Azerbaycan Üçlü Bildiri'nin kararlarına tam olarak uyuyor. Hasebiyle Azerbaycan tarafından bir ihlal kelam konusu değil. Burada Azerbaycan'a yönelik bir hücum kelam konusu olduğu için savunma içerikli bir karşılık olmuştur. Temel olan Üçlü Bildiri kararlarına uygun olarak Ermenistan silahlı ögelerinin Azerbaycan'ın milletlerarası kabul görmüş topraklarından büsbütün çıkarılmasının temin edilmesidir.