Karanlık Suçlamalar ve 40 Dereceli Katar’da Messi-Ronaldo’dan Son Dans

KENAN BAŞARAN

2022 Dünya Kupası, tartışmalar eşliğinde bugün başlıyor. Hem siyasi hem toplumsal hem de sportif tartışmalar bunlar…

Fena halde 1978 Dünya Kupası’nı anımsatıyor Katar 2022… İkisi de insan hakları ihlalleri yapan otoriter rejimlerin yönettiği mesken sahipleri.

FIFA, adeta diktatör Vileda’yı ödüllendirmek için 78’i Arjantin’e ikram etti. Devrin Brezilyalı FIFA Lideri Joao Havelange, yoksul mahalleri duvarlar örerek milletlerarası medyadan gizleyen Arjantin’in güçlü bir iktisada sahip olduğunu söylemekten utanmamıştı!

Katar’a yönelik çok ağır suçlamalar var…

Bugün de insan hakları, cinsiyet eşitliği ve farklı tercihlere karşı toleransı düşük olan Katar, Dünya Kupası’nı düzenliyor. Kuşkusuz Katar’ın iktisadı 78 Arjantin’den güçlü. Ki aslında bu münasebet Katar’ın kupayı almış olmasının bir numaralı sebebi.

Katar’da gerek stat, gerekse otel ve altyapı inşaatlarında binlerce göçmen emekçinin öldüğü argüman ediliyor. Milletlerarası insan hakları örgütleri, meyyit sayısını 30 binlerin üzerinde gösteriyor. Katar devletiyse, taş çatlasa 50-60 şahıstan kelam ediyor!

Katar kazanıyor FBI operasyon çekiyor

Katar’a kupanın verilmesinde rüşvet verildiği tezleri da yıllardır ortalıkta dolaşıyor. Hakikaten şu günlerde Netflix’te yayınlanan FIFA belgeselinde de bu iddiayı güçlendiren ispatlar var. Adaylık evraklarına bakıldığında 2022’nin ABD’ye verilmesi lazımdı. Lakin Katar kazandı.

Ne tesadüf ki FBI, FIFA’ya 2015’te operasyon çekti. İngiliz gazeteci Andrew Jennings, 2007’de ‘Faul: FIFA’nın Karanlık Yüzü’ isimli kitabında operasyonluk bir çok iddiayı ortaya sermesine karşın FBI’ın operasyon yapması için 2022’yi Katar’a kaybetmesi gerekmişti!

Ve bu sansasyonel operasyon çok şaşalı başlasa da güya zımnî bir uzlaşıyla, ‘üç-beş kötü’ adam üzerine yıkılarak, kapatıldı.

78 de 2010 da 2018 de şaibeliydi

Yine de belgesel en azından bize şu bilgiyi teyit ediyor: FIFA uzun yıllardır şampiyonaları dağıtırken, adil değil. En başta FIFA Lideri, koltuğunu korumak ve büyük gelirler elde etmek için bu şampiyonayı büyük koz olarak kullanıyor. 78 Arjantin, 2010 Güney Afrika, 2018 Rusya ve 2022 Katar en şaibeli kupalar.

FIFA’nın bugün futboldan men ettiği Rusya, 2018 Dünya Kupası’nı aldığında da çok demokratik bir ülke değildi. Ukrayna ile sıcak çatışmalar içindeydi. Bugünkü işgalin davullarını ta o yıllarda gümbür gümbür çalıyordu.

Katar için futbol, petrol üzere stratejik silah

Katar’ı müdafaaya alan FIFA, protestoların önüne geçmek için 32 ülkeye mektup yazarak, “Lütfen siyaset yapmayın” diye yalvardı. Meğer kendisi yıllardır kupaları siyasetin alasını yaparak veriyor.

Elbette Katar, siyasal rejim, toplumsal eşitlik, hak, hukuk ve adalet açısından Dünya Kupası’nı hak etmiyor. Tüm bunları dışarıda tutup spor penceresinden baksak dahi bu tercih yanlıştı. Zira, her şeyden evvel Katar bir futbol ülkesi. Fakaaat! Katar, futbolun en büyük finansörü!

İşte Dünya Kupası’nı ona götüren de bu özelliği. Futbol, Katar için petrol ve doğalgaz üzere stratejik bir eser. Katar, futbol topunu, memleketler arası arenada kendisine bir nevi müdafaa kalkanı olarak kullanıyor. Yani futbol onun için stratejik bir silah.

Katar’a Premier Lig’de neden karşı değilsiniz?

Kupanın Katar’a verilmesine reaksiyon gösteren Batı’nın iki yüzlü bir tavır içinde olduğunu da vurgulamalı. Örneğin İngiltere, Katar’ı cinsiyet eşitliliğine karşı tavrından ötürü eleştiriyor ve FIFA’nın “Eylem yapmayın” mektubuna reaksiyon gösteriyor. Hey hat! Birebir İngiltere, Katar sermayesinin Premier Lig’de cirit atmasına ise hiç ses çıkartmıyor.

Danimarka’nın forma tedarikçisi Hummel, protesto babında “Formada logomuz görünmez olacak” dedi. Ah canım! Bu reklamla görünür olmaktan daha çok görünür olmayı başardınız!

Şekli protestolar yerine neden kupayı boykot etmiyorsunuz? Soğuk Savaş devrinde Batı ve Doğu bloku karşılıklı olarak Olimpiyatları nasıl da boykot etmişti, değil mi?

Rusya tamam ya Irak’ı işgal eden ABD?

Anti-emperyalist bir tavır alanlar için kupayı ABD’nin düzenlemesi de kabul edilir değil, İngiltere’nin de Fransa’nın da… Kendi hudutları içiresinde kozmik pahalara uyar gözüken Batı’nın dünyanın öteki bölgelerinde atlarını koştururken kozmik bedelleri ne derece önemsediği malum çok şaibelidir.

Misal, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali kabul edilemez. Eyvallah. Pekala ABD’nin Irak’a girmesi? Körfez Savaşı’ndan sonra ABD 1994 Dünya Kupası’nı düzenledi. Neredeydi üniversal kıymetlerin savunucusu Batılılar! Ez cümle Katar 22 için hiç kimse samimi değil. Ortada büyük bir palavra dönüyor.

Katar pak değil ancak onu suçlayanlar da

Katar zıtlığında 35-40 derecelik sıcaklıklar da çok konuşuluyor. Birinci bakışta makul. Öbür yanıyla futbolun dünya çapında büyük bir tutkuyla takip edilmesinin ana sebebi onun her koşulda oynanması değil mi?

Sibirya buzunda da, Muson yağmurlarında da Amazon ormanlarında da oynanıyor. O halde çölde neden oynanmasın? Değil mi ki Arap yarım adasında da futbol ligleri var ve 40 derecelerde futbol oynuyorlar… Unutmadan, 1986 Dünya Kupası da Meksika’nın yakıcı güneşinin altında oynatılmıştı. Maradona’nın buna isyanı tarih kitaplarında yer aldı. Hasılı Katar’a karşı çıkmanın bence en zayıf münasebeti de bu sıcaklık problemi.

Katar, yansılara neden olan münasebetler bakımından hiç pak değil. Ancak başta ona reaksiyon gösterenler de hiç suçsuz değil. Paka çıkmaların tek kuralı var, o da boykottu. Lakin onlar laflaya laflaya tekrar de oraya gittiler.

Messi-Ronaldo finali hayal ediyoruz

Ne yazık ki futbol bir mazlum oyunu değil. Dünyanın en büyük endüstriyel oyunu. Haliyle kirli. Zira bu toptan dünyanın en büyük uydusu para. Yıllardır tıpkı yörüngede parayla meşin yuvarlak.

‘Futbol dilencileri’, tüm kirliliğine karşın tutunacak hikayeler yaratmaya çalışacak. Ve 2022’nin en büyük hikayesinin başrolünde Lionel Messi ile Cristiano Ronaldo olacak. Muhtemelen ikisinin de son Dünya Kupası olacak. İkisinin de kaldıramadığı tek kupa. Epik bir son isteyeler, ikisini finalde kupa için oynarken düşlüyor. Bakalım futbolun ilahları, bunu başarabilecek mi?

Futbola bir istatistik olarak bakanlar için Messi-Ronaldo ikilisi gelmiş geçmiş büyük futbolcular. Bu büyüklükte istatistik kadar, estetik de var. Pele, Maradona ve Cruyff ile de kıyas götürebilirler. Fakat çok steril oldukları da su götürmez. Bu yanlarıyla ikisi de Pele’nin grubunda yer alır. Maradona ile Cruyff, doğruları kadar yanlışlarıyla da var olan; politik tavırlara da sahip iki ikondu.

Messi ve Ronaldo ise endüstriyel çağın parayla çizilen çerçevesinden pek taşmadı. Onlar için ‘marka’larını parlak tutmak çok daha öncelikliydi. Politik ve toplumsal olaylara dair açıkça aldıkları bir tavır kelam konusu değil. Yakın devrin bir diğer ikonu Zinedine Zidane da öyleydi. Ne Fransa’da kendisi üzere göçmenlerin uğradığı ayrımcılığa bir ses çıkartmıştır ne de anayurdu Cezayir’deki otoriter rejime karşı bir şut çekmiştir. Tersine, omuz omuza pozlar vermiştir.

İsa bugün gelse iki tweet’te perişan ederler!

Bakış açımızı daraltıp, yalnızca ‘futbolcu’ Messi ve Ronaldo diye gördüğümüzde, bu son fırsatı yeterli kullanmalıyız. Katar 22’de onları sindire sindire izlemeliyiz. Dijital çağ, ikon, kahraman falan tanımıyor. Bugün Mesih gelse dahi işi oldukça güç olur. İnsanları kendisine inandırmakta çok zorluk çekebilir. İki tweet’te işi bitirilebilir!

Böylesine tahammülsüz, böylesine kullan at bir tüketim çağındayız. Başarılı olanın haddinden fazla arşa yükseltildiği, lakin en ufak tökezlemesinde de yerin 7 kat tabanına batırıldığı bir çağdır, dijital çağ. Bugünün dünyasında araf yok! Ya cennettesin ya da cehennemde… Dante’nin 35’i çoktan öldü! Kimsenin duvara posteri asılmıyor artık.

Elbette bu gerçek bir tavır değil. Ahir vakit bize bunu tekraren ıspatlamıştır. İnsan birebir dersi almaktan usanmıyor. Her şeyin kıymetini kaybettiğinde anlıyor lakin dedim ya, yeniden de uslanmıyor…

İyi izleyin sonra pişman olursunuz

Ünlü İspanyol müellif Javier Marias, ‘Vahşiler ve Duygusallar’ isimli nefis kitabında şöyle der: “Hayatın en berbat taraflarından biri, rastgele bir şeyin son kere ne vakit yaşanacağını yahut bizi heyecanlandıran bir şeyin ne vakit sona ereceğini nedeyse hiç bilmemektir. Çıktıkları vakitte onların, Bernhard yahut Benet’in son romanları olduğunu; Hitchcock, Ford, Welles yahut Bunuel’in son sinemaları olduğunu bilmiyorduk. Çok sık olarak sonuncusunun sonuncu olacağını bilmemiş ve olay nihayete erdiğinde o ana kadar olanın yetmediği, o son demlerin tadını şuurlu olarak çıkaramadığımız hissine kapılmışızdır: Ondan sonra dahasının olmayacağını bilseydik…”

Marias bu satırları Real Madrid’in ‘Enstrümantal Kahraman’ diye lakap taktığı Emilio Butragueno için döktürüyor. Hani “Bilseydim o dönem, Butragueno’nun son dönemiydi, her anını damıta damıta izlerdim” demeye getiriyor. Marias’ın yazıklanması bize küpe olsun.

Messi ve Ronaldo’nun son Dünya Kupası’nı şuursuzca harcamayalım. Bu iki futbol ikonunun son dansını sindire sindire, hürmet ede ede izleyelim. Ve sonuç ne olursa olsun, onları alkışlayalım. Zira bu kupayı alıp almamaları, onların yetenekleri ve bize sunduklarının kıymetini asla düşürmeyecek. Kir bulaştıranlara karşın ve inat, futbol ismine onlara peşinen minnet edelim…